FORUM
Teoria Socjoniki
 
Teorię socjoniczną można podzielić na trzy nakładające się na siebie płaszczyzny, z których każda jest rozwinięciem poprzedniej. Najpierw występuje podzielenie odbioru informacji otaczającej nas rzeczywistości na poszczególne elementy. Następnie owe elementy układane są w model przedstawiający ich wykorzystanie przez ludzi – w ten sposób powstają typy socjoniczne. Ostatnim etapem jest badanie oddziaływań pomiędzy sposobami odbioru rzeczywistości związanymi z poszczególnymi modelami – czyli wpływu typów socjonicznych na relacje międzyludzkie.
 
Krok pierwszy – elementy
 
Do uzyskania poszczególnych elementów posłużono się serią podziałów odbieranych przez nas informacji, które zgodnie z założeniami socjoniki powinny być pełne, czyli każda informacja powinna dać się przydzielić do którejś z powstałych poprzez podział kategorii, ewentualnie elementy tej informacji powinno się dać w ten sposób przyporządkować. O to pierwsze dwa podziały:

  • Obiekty/Relacje – podział na elementy które dotyczą informacji na temat obiektów i na elementy które dotyczą informacji na temat zależności między obiektami.
  • Statyka/Dynamika – podział na elementy dotyczące informacji na temat konkretnych stanów i na elementy dotyczące informacji o zmianach pomiędzy tymi stanami.

  • Istotne dla dalszych już kroków będzie zauważenie że z informacji znajdującej się po jednej stronie danego podziału da się wywnioskować coś o tej po drugiej jego stronie. Warto też zauważyć że w wypadku części informacji to do której ona grupy trafi zależy od tego jak dana osoba ją potraktuje – czyli bardzo podobne informacje różniące się tylko sposobem potraktowania będą w obu grupach.

    Jeszcze ważniejsza jest informacja że o ile według Socjoniki każdy człowiek musi operować zarówno informacją o obiektach jak i o relacjach (choć któraś z nich będzie przeważała), o tyle nie musi patrzeć na nie zarówno ze strony zmian jak i stanów.

    W ten sposób dostajemy cztery wstępne grupy:

  • Dynamika obiektów – Jak zmieniają się (czyli jak działają i się zachowują) obiekty.
  • Dynamika relacji – Jak wyglądają oddziaływania między obiektami, czyli jakie zmiany powoduje oddziaływanie jednych obiektów na inne.
  • Statyka obiektów – Jakie obiekty są.
  • Statyka relacji – Jakie wyglądają różnice i podobieństwa oraz stałe zależności między obiektami.

  • Warto zauważyć że te grupy są powiązane z temperamentami socjonicznymi – grupa do której zalicza się element znajdujący się w funkcji programowej (odpowiadającej za podstawowy sposób odbioru informacji – o niej w kroku drugim) definiuje temperament.

    Wygodnie też będzie już teraz nazwać elementy dotyczące statyki relacji i dynamiki obiektów racjonalnymi, a dotyczące statyki obiektów i dynamiki relacji irracjonalnymi. Można z dużym przybliżeniem powiedzieć że elementy irracjonalne odwzorowują nasz odbiór świata, a racjonalne nasze o nim myślenie.

    Do uzyskania charakterystycznych dla Socjoniki 8 elementów informacyjnych trzeba zastosować jeszcze jeden podział:

  • Zewnętrzny/Wewnętrzny (Ewidentny/Domniemany) – dotyczy tego czy dana informacja jest dostępna bezpośrednio, zewnętrznie, czy też musimy wnioskować o niej pośrednio (jest wewnętrzną ukrytą cechą obiektu, bądź naszym wewnętrznym, subiektywnym wnioskiem na ten temat).

  • Po nałożeniu tego podziału na elementy racjonalne i irracjonalne otrzymamy odpowiedniki funkcji Jungowskich – elementy ewidentne i racjonalne – T, elementy ewidentne i irracjonalne – S, elementy domniemane i racjonalne – F, elementy domniemane i irracjonalne N. Ma to sens ze względu na częściowe pokrywanie się kompetencji i pola zainteresowań w obrębie takich grup.

    Uzyskujemy w ten sposób 8 elementów informacyjnych (przedstawione wraz z przypisanymi im symbolami):

    Jeszcze słówko o terminach – w Socjonice przez Element Informacyjny należy rozumieć któryś z tych 8 rodzajów odbioru i przetwarzania informacji, a przez Aspekt Informacyjny informacje które on przetwarza.

  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Ti ewidentna statyka relacji – dotyczy wszelkich porównań (różnice, podobieństwa, zależności) obiektywnych stałych cech obiektów, wliczając w to także porównywanie różnych twierdzeń sprawdzając czy są logicznie spójne oraz operowanie powstałymi w oparciu o porównania systemami i klasyfikacjami. Dotyczy traktowania informacji w odniesieniu do innych informacji.
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Fi domniemana statyka relacji – dotyczy porównywania subiektywnych stosunkowo stałych cech obiektów (głównie ludzi) takich jak sympatia lub antypatia w stosunku do nich, na podstawie między innymi własnych pragnień i potrzeb oraz ocenie wzajemnych (bądź jednostronnych) potrzeb i stosunków. Dotyczy oceny relacji z ludźmi na podstawie porównania stałych ich cech.
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Se ewidentna statyka obiektów – dotyczy łatwo i bezpośrednio dostrzegalnych, zewnętrznych, pewnych cech obiektów np. siły, wytrzymałości lub zewnętrznego zorganizowania, a w stosunku do ludzi też ich siły woli, energii lub mobilizacji. Dotyczy także wynikających z tego zdolności do stawiania oporu i forsowania swojej woli.
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Ne domniemana statyka obiektów – dotyczy wewnętrznej struktury obiektu i wypływających z niej stałych możliwości – potencjału obiektu. A także lokalizowania konkretnych elementów w tej wewnętrznej strukturze (miejsce w większej całości) i ich potencjału ze względu na tą "lokalizacje".
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Te ewidentna dynamika obiektów – dotyczy zewnętrznego działania różnych obiektów, czyli co z czym można zrobić i co w ogóle można zrobić. Dotyczy też operowania informacją jaką taką i jej wykorzystywaniem.
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Fe domniemana dynamika obiektów – dotyczy tego jak wewnętrznie zmieniają się obiekty, czyli w większości wewnętrznej dynamiki ludzi – ich emocji, tego co ich ekscytuje i co tłumi. Dotyczy patrzenia na ludzi ze względu na dynamikę (emocje) jakie wywołują.
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Si ewidentna dynamika relacji – dotyczy zauważalnych i zmiennych powiązań między obiektami czy też inaczej zauważalnych zmian powodowanych przez interakcje obiektów – najprostszym przykładem są tu doznania z zewnętrznego świata np. zależność pomiędzy twoim odczuciem bólu a stopniem wbijania się ci w rękę ostrego przedmiotu. Dotyczy postrzegania zewnętrznego świata poprzez zmiany jakie na tobie wywiera (odczucia, wrażenia, ale te poprzez zmysły).
  • [Rozmiar: 866 bajtów] – Ni domniemana dynamika relacji – dotyczy trudnych do dostrzeżenia i zmiennych powiązań między obiektami. Głównie kojarzone jest z dostrzeganiem zależności na przestrzeni czasu (zarówno skomplikowanych trendów jak i drobnych odczuć pośpiechu, wolnego tempa czy braku czasu), ale dotyczy też marzeń, fantazji i bardzo dziwnych pomysłów. Powiązane z odbiorem odczuć wywołanych przez zmiany w wewnętrznym świecie (mogących być jednak reakcją również na zmiany w zewnętrznym) i ich rozważaniem.

  • Istnieje jeszcze w Socjonice jeden bardziej zaawansowany podział oznaczany przez +/– związany z wzajemnym współdziałaniem elementów, jednak przy omawianiu podstaw nie ma powodu by o nim szerzej wspominać.
     
    Krok drugi – model
     
    Socjoniczny model zwany Modelem A składa się z czterech bloków zawierających po dwie funkcje. Dwa pierwsze bloki określa się jako krąg mentalny, dwa kolejne jako krąg witalny. Funkcje z pierwszego i czwartego bloku są określane jako silne, a z drugiego i trzeciego jako słabe.

    W poszczególnych funkcjach Modelu A umieszcza się Elementy Informacyjne zgodnie z ustalonymi zasadami.

  • Blok Ego – dotyczy rzeczy w których dana osoba czuje się pewnie i dobrze sobie z nimi radzi. Jest to świadomy silny punkt. Na blok Ego składają się dwie funkcje:
  • – Funkcja programowa – jest to naturalny, wrodzony sposób w jaki osoba widzi i opisuje świat.
    – Funkcja kreatywna – jest to sfera w której osoba sobie doskonale radzi służąca jako wsparcie i uzupełnienie dla funkcji programowej. Jest znacznie lepiej kontrolowana od funkcji programowej, ale przetwarza głównie informacje od niej pochodzące, a nie pracuje samodzielnie.

    Jak widać funkcja programowa odpowiada za naturalny sposób przyjmowania informacji przez dany typ. Typy których funkcja programowa dotyczy obiektów przyjęło się nazywać ekstrawertycznymi, a typy których funkcja programowa dotyczy relacji introwertycznymi, aczkolwiek niewiele ma to wspólnego z potocznie rozumianą introwersją/ekstrawersją. Funkcja kreatywna posiada odwrotny pod względem obiektów/relacji element, ale otrzymuje dane od funkcji programowej. Blok ego składa się zawsze z jednej funkcji racjonalnej i jednej irracjonalnej. Na podstawie zewnętrzności/wewnętrzności funkcji racjonalnej i irracjonalnej tworzy się kluby socjoniczne – obydwie funkcje zewnętrzne – ST, obydwie funkcje wewnętrzne – NF, Funkcja racjonalna zewnętrzna, funkcja irracjonalna wewnętrzna – NT, funkcja racjonalna wewnętrzna, funkcja irracjonalna zewnętrzna – SF. Oznaczenia klubów pochodzą od funkcji jungowskich (patrz poprzedni krok). Na podstawie bloku Ego okre śla się też racjonalność/irracjonalność typu – typy racjonalne mają funkcję programową racjonalną, czyli następuje przepływ informacji z racjonalnej programowej do irracjonalnej kreatywnej, u typów irracjonalnych jest odwrotnie.

  • Blok Super–Ego – dotyczy rzeczy które osoba uznaje za ważne ale bardziej w teorii niż praktyce. Są to cechy które chciała by mieć, ale denerwują ją u innych. Na blok Super–Ego składają się dwie funkcje:
  • – Funkcja roli – osoba próbuje patrzeć w ten sposób, jednak przez większość czasu patrzy na tą dziedzinę przez pryzmat funkcji programowej. Jest to jednak sfera którą osoba potrafi kontrolować i rezygnacja na korzyść funkcji programowej będzie w jakimś stopniu świadoma.
    – Funkcja czuła – osoba uważa że ten typ informacji za bardzo przydatny, ale zupełnie go nie rozumie – jest to element działający na odwrotnych zasadach do jej funkcji kreatywnej. Osoba rozwija się w tej sferze tylko poprzez mozolną naukę na podstawie doświadczenia, czyli najczęściej niekontrolowanych błędach, więc z reguły stara się jej unikać.

    Blok Super–Ego zawiera funkcje przeciwne do Bloku Ego, ale wpisujące się jakby w te same ramy – wszystkie funkcje są statyczne/dynamiczne, zarówno funkcja kreatywna i czuła, jak i programowa i roli dotyczą tak samo obiektów/relacji itd. (posiadają jeszcze inne wspólne cechy tutaj nie omawiane). Można wręcz powiedzieć że blok Super Ego prezentuje wymuszenie przez silne funkcje swojej formy na słabych w świadomości danej osoby, co niestety nie wychodzi im na korzyść.

  • Blok Super–ID – dotyczy informacji które są odbierane bardzo pozytywnie aczkolwiek osoba nie radzi sobie z ich użyciem bez pomocy innych.
  • – Funkcja sugestywna – informacje tego typu stanowią doskonałe uzupełnienie funkcji programowej. Osoba bardzo dobrze na nie reaguje, ale nie potrafiąc się sama nimi zajmować zdaje się w tej kwestii na innych.
    – Funkcja aktywacyjna – osoba potrafi skutecznie użyć tego elementu od czasu do czasu, ale generalnie ma problemy z jego zrównoważeniem bez czyjejś pomocy – jej działania z reguły są przesadne albo niedostateczne.

    Blok Super ID reprezentuje prawidłowe wykorzystanie słabych funkcji, które jest jednak nie osiągalne bez pomocy innych.

  • Blok ID – dotyczy biernych zdolności, rzeczy z którymi osoba sobie stosunkowo nieźle radzi, ale uważa je za nudne i nie używa bez wyraźnej potrzeby.
  • – Funkcja kontrolna – osoba jest w stanie skutecznie posługiwać się tego rodzaju informacją, ale wymaga to przełożenia jej na język funkcji programowej.
    – Funkcja standardowa – osoba nie przepada za tego rodzajem informacji i stara się ją zdyskredytować częściowo osiągając to samo z pomocą funkcji kreatywnej jej zdaniem szybciej i prościej, a częściowo próbując dowodzić zbędności tego do czego w ten sposób dojść nie może.

    Blok ID reprezentuje mniej korzystne używanie funkcji silnych, czyli korzystanie z pokrywających się kompetencji wewnątrz ekstrawertycznych i introwertycznych odmian tych samych funkcji Jungowskich, żeby wnioskować o brakującej części informacji (patrz krok pierwszy).

    Na tych zasadach przez umieszczenie elementów informacyjnych w modelu powstaje 16 typów socjonicznych. Oczywiście powstały ich poszczególne opisy, ale najlepiej w pierwszej kolejności posługiwać się właśnie modelem.

    Typy socjoniczne są jeszcze często różnicowane na podtypy ze względu na stopień w jakim wykorzystują funkcje kreatywną, a w jakim programową. Nie mniej jednak powstałe w ten sposób podtypy stanowią raczej wyjątek i częściej spotyka się ludzi bez podtypu.
     
    Krok trzeci – relacje
     
    Socjonika zakłada że najlepsze relacje zachodzą pomiędzy typami określanymi jako duale – są to takie typy u których element z funkcji programowej znajduje się w funkcji sugestywnej drugiego. Są to te relacje które w najlepszym sposób powodują używanie funkcji słabych na sposób Super ID – funkcja programowa jednego duala dostarcza informacji funkcji sugestywnej drugiego, a funkcja kreatywna pomaga mu utrzymać w równowadze aktywacyjną.

    Innymi ważnymi elementami związanymi z relacjami jest pojęcie kwadry i "wartości kwadry" – każdy typ dobrze reaguje na elementy informacyjne znajdujące się w blokach Ego i Super ID (nazywane są one cenionymi), a gorzej na elementy znajdujące się w Super Ego i ID (nazywane niecenionymi). Da się spośród 16 typów wyróżnić 4 grupy po 4 typy które będą miały dokładnie te same cenione elementy informacyjne. Grupy te nazywane są kwadrami, a cenione przez nich elementy "wartościami kwadry". Oczywiście z reguły osoby z tej samej kwadry bardzo dobrze na siebie reagują. Każda kwadra składa się z dwóch par dualnych.

    Jako ze w socjonice jest 16 typów da się wyróżnić 16 różnych relacji między typami. 12 z nich jest symetrycznych, a 2 z nich niesymetryczne – różnie postrzegane przez osoby znajdujące się po różnych jej stronach (relacji jest 16 bo każda niesymetryczna relacja może być widziana z dwóch różnych stron).

    Szczegółowe opisy poszczególnych relacji znajdują się na stronie i na forum.
     
    kamilri
     
    Tekst Mail